Археологические раскопки в Мугоджарах - 2017
Тарихи-металлургиялық зерттеулер ерте метал дәуірінің (энеолит - қола дәуірі) мәдени формацияларын зерттеуде маңызды рөл атқарады. Әдетте бұл мәдени және хронологиялық құрылыстардың негізінде жатқан металлургия мен металл өңдеу технологиясының дамуындағы заңдылықтар, металл бұйымдарындағы морфологиялық өзгерістер деп айтсақ та жеткілікті. Сонымен қатар, металлургиялық провинциялар сияқты ірі өндірістік жүйелерден бөлініп шығу метал өндірісінің мәдениеттен тыс екендігін айқын көрсетті. Шикізат ресурстарымен мәдениеттермен қатар, мұндай жүйелер географиялық аудандарда мыс кенінің көздері болмаған мәдени формацияларды қамтыды, бұл сауда мен айырбас қызметін, байланыс арналарын дамытуды және архаикалық қоғамдардың әлеуметтік дамуын ынталандырды.
Осы тұрғыдан алғанда, соңғы қола дәуірінде Ескі әлемнің ең ірі тарихи-металлургиялық формациясы - Еуразия металлургиялық провинциясы (EAMP) шеңберінде қалыптасқан жағдай индикативті болып табылады. EAMP металл өндірісінің минералды-шикізаттық базасын құрайтын барлық дерлік тау-кен металлургиялық аймақтар (ГМО) шығыс аймақта шоғырланған [1]. Осы кезеңде Орталық Қазақстан мен Алтайда қола өндірісінің негізгі легірлеуші компонентіне айналған касситериттер мен қалайы пластерлерінің ең бай кен орындарын пайдалану басталатындығы да маңызды [2, 3, 4, 5]. Солтүстік Қазақстан территориясы, сол жерде көлдің батыс жағалауындағы Имантау тауында кеңінен танымал ежелгі мыс кеніштері бар Көкшетау тау-кен металлургиялық орталығы (ММС) ерекшеленді [6, 7, 4], сондай-ақ ежелгі уақытта қалайы кенін өндірудің әлеуетті аймағы деп санауға болады. Атап айтқанда, мұнда Донецкое мен Сырымбетское кен орындары белгілі, ал соңғысында, қазіргі бағалау бойынша, Қазақстанның қалайы қорының 66,3% шоғырланған.
EAMP шығыс аймағында тау-кен металлургия өндірісі дамып келе жатқан тарихи-мәдени негізді Андронов мәдени-тарихи қауымдастығының (КИО) шеңберінде қалыптасқан металлургиялық орталықтар анықтайды. Андроновская КИО шеңберінде біріктірілген мәдени формациялардың атап өткен мозайкасы енді археологиялық кешендер арасындағы хронологиялық айырмашылықтарды айтып қана қоймай, сонымен қатар халықтың тіршілік етуін қамтамасыз ететін тиімді жүйелер мен жекелеген өндірістік құрылымдардың қалыптасуын көздейтін нақты топтардың бейімделу модельдерін жасау тұрғысынан түсіндірме таба бастады.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің No1392 / GF2 гранттық жобасы аясында «Мұғалжардың руда аймақтары және археометаллургиясы: палеометриялық дәуірдегі аймақтағы мыс рудасының қорларын игеруді пәнаралық зерттеу» ондаған геоархеологиялық өндіріс нысандары, елді мекендер, орналасқан жерлер, қорымдар мен ғибадат орындары зерттелді.
Жоба бойынша жұмыстың соңғы кезеңінде соңғы қола дәуіріндегі Мұғалжар тау-кен металлургиялық орталығына толық сипаттама берілді, зерттеу нәтижелері шығарылды және айтылған проблемалардың одан әрі даму перспективалары айтылды.
Жоба кезеңінде оның қатысушылары зерттеудің аралық нәтижелерін әртүрлі мәртебелі бірқатар ғылыми конференцияларда сынап көрді. Зерттеу нәтижелері 30 ғылыми жарияланымдар сериясында көрініс тапты.
Искаков А.Ш.
Осы тұрғыдан алғанда, соңғы қола дәуірінде Ескі әлемнің ең ірі тарихи-металлургиялық формациясы - Еуразия металлургиялық провинциясы (EAMP) шеңберінде қалыптасқан жағдай индикативті болып табылады. EAMP металл өндірісінің минералды-шикізаттық базасын құрайтын барлық дерлік тау-кен металлургиялық аймақтар (ГМО) шығыс аймақта шоғырланған [1]. Осы кезеңде Орталық Қазақстан мен Алтайда қола өндірісінің негізгі легірлеуші компонентіне айналған касситериттер мен қалайы пластерлерінің ең бай кен орындарын пайдалану басталатындығы да маңызды [2, 3, 4, 5]. Солтүстік Қазақстан территориясы, сол жерде көлдің батыс жағалауындағы Имантау тауында кеңінен танымал ежелгі мыс кеніштері бар Көкшетау тау-кен металлургиялық орталығы (ММС) ерекшеленді [6, 7, 4], сондай-ақ ежелгі уақытта қалайы кенін өндірудің әлеуетті аймағы деп санауға болады. Атап айтқанда, мұнда Донецкое мен Сырымбетское кен орындары белгілі, ал соңғысында, қазіргі бағалау бойынша, Қазақстанның қалайы қорының 66,3% шоғырланған.
EAMP шығыс аймағында тау-кен металлургия өндірісі дамып келе жатқан тарихи-мәдени негізді Андронов мәдени-тарихи қауымдастығының (КИО) шеңберінде қалыптасқан металлургиялық орталықтар анықтайды. Андроновская КИО шеңберінде біріктірілген мәдени формациялардың атап өткен мозайкасы енді археологиялық кешендер арасындағы хронологиялық айырмашылықтарды айтып қана қоймай, сонымен қатар халықтың тіршілік етуін қамтамасыз ететін тиімді жүйелер мен жекелеген өндірістік құрылымдардың қалыптасуын көздейтін нақты топтардың бейімделу модельдерін жасау тұрғысынан түсіндірме таба бастады.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің No1392 / GF2 гранттық жобасы аясында «Мұғалжардың руда аймақтары және археометаллургиясы: палеометриялық дәуірдегі аймақтағы мыс рудасының қорларын игеруді пәнаралық зерттеу» ондаған геоархеологиялық өндіріс нысандары, елді мекендер, орналасқан жерлер, қорымдар мен ғибадат орындары зерттелді.
Жоба бойынша жұмыстың соңғы кезеңінде соңғы қола дәуіріндегі Мұғалжар тау-кен металлургиялық орталығына толық сипаттама берілді, зерттеу нәтижелері шығарылды және айтылған проблемалардың одан әрі даму перспективалары айтылды.
Жоба кезеңінде оның қатысушылары зерттеудің аралық нәтижелерін әртүрлі мәртебелі бірқатар ғылыми конференцияларда сынап көрді. Зерттеу нәтижелері 30 ғылыми жарияланымдар сериясында көрініс тапты.
Искаков А.Ш.
Талқылаңыз
Ұқсас материалдар:
Түсініктемелер (0)
